İSTANBUL (İGFA) – Kanser tedavisinde amaca yönelik olan akıllı ilaçlar, maksat tedavi olarak da isimlendirilen bir prosedür.
Klasik kanser tedavisinde kullanılan kanser ilaçları bütün hücreleri amaç aldıkları için saç, sakal, tırnak ve kemik iliğinde üretilen kan hücreleri üzere fizyolojik olarak çoğalan olağan hücrelere de ziyan verdiğini belirten Prof. Dr. Necdet Üskent, “Kanser tedavisi esnasında saç ve sakal dökülmesi, ağızda yaralar oluşması, yaraların geç kapanması üzere yan tesirler görülebilir. Yalnızca tümörü amaç alan akıllı ilaç tedavilerinde ise yalnızca kanser hücreleri tedaviden etkilenir” tabirlerini kullandı.
Pek çok akıllı ilaç olduğundan ve bu ilaçların kanser tedavisinde çığır açtığından kelam eden Prof. Dr. Necdet Üskent, yeni geliştirilen ilaçların kanser hücresini intihara sürüklediğini, yani tümörün kendi kendini yok ettiğini de vurguladı.
Kanserin, “mutasyon” ismi verilen, olağan beden hücrelerinin genetik yapısında meydana gelen yapı değişiklikleri sonucu ortaya çıktığını ve hem hedefsiz hem denetimsiz bir hücre çoğalması ile sonuçlandığını belirten Prof. Dr. Necdet Üskent, “Genetik mutasyonları bir çeşit bilgisayar programının şifresinin bozulması üzere düşünebilirsiniz. Mutasyon dediğimiz bu gen değişiklikleri ile kanser hücrelerinde büyüme gelişme ve yayılma özelliği gözlemlenmeye başlar. Bu değişikliklerin lakin yüzde 10’u anne ve babadan intikal eden kalıtsal mutasyonlarken, yüzde 90’ı sonradan oluşan ve “somatik” olarak isimlendirilen mutasyonlardır. Mutasyonların yol açtığı bu denetimsiz yayılmayı durduran moleküller, akıllı ilaçların bir kısmını oluşturur. Çabucak çabucak her kanser çeşidinde tümörün gelişmesini tetikleyen Driver (Şoför) dediğimiz bir çeşit baskın genetik değişiklikler saptanmış ve bunların bir kısmına da özel ilaçlar geliştirilmiştir. Akıllı ilaçlar, kansere neden olan mutasyona yönelik olarak dizayn edilirler. Aktifliği kanıtlanmış ve piyasaya sürülmüş çok sayıda akıllı ilaç vardır. Bunlar spesifik bir organa değil de mutasyona yönelik ilaçlar olduğundan birden fazla kanser çeşidinde de işe yarayabilirler. Örneğin gende mutasyon saptandığı takdirde; akciğer, göğüs ve mide kanserlerinde HER-2 reseptörünün baskılanması ile aktif tedavi sağlanabilir” diye konuştu.
İlk akıllı ilacın 2000’li yılların başında, o vakitler için tedavisi imkânsız görülen lösemi yani kan kanserine yönelik olarak bulunduğunu paylaşan Prof. Dr. Üskent, “O vakit için birkaç yıl yaşayabilen hastalar bugün güzelleşebiliyor, yani özel tedavi usulü sayesinde 20-25 yıl problemsiz yaşayabiliyorlar. Bu birinci bulgudan sonra araştırmacılar mutasyon dediğimiz ve tümör gelişimine neden olan özel gen yapısı değişikliklerini her kanserde aramaya başladılar ve 2007’li yıllarda akciğer kanserinde EGFR isimli özel mutasyonu buldular. Araştırmalar devam ettikçe cilt, göğüs ve mide kanserlerinde de bu türlü mutasyonların varlığı ortaya çıktı. Günümüzde akciğer kanserlerinin yüzde 15-20 civarı akıllı ilaçlardan faydalanabiliyor, bu oran sigara içmeyen ve bayan hastalarda artıyor” bilgilerini verdi.